بازی درمانی کودکان اوتیسم

اوتیسم چیست؟

بهتر است ابتدا تعریفی کلی از اوتیسم داشته باشیم ،اوتیسم یک اختلال رشد است که تا پایان عمر با فرد همراه است و به عبارتی اوتیسم مادام العمر است و هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. اتیسم بر نحوه یادگیری و هچنین تعامل و ارتباط فرد با دیگران و رفتار او تاثیر گذار است.

علائم و نشانه های اوتیسم

علائم ممکن است در هر کودک متفاوت باشد و در بعضی کودکان نشانه ها شدید تر و در برخی کمتر دیده شود .

شایع ترین خصوصیات کودکان اوتیسم:

مشکل در رابطه و تعامل با دیگران
عدم تماس و ارتباط چشمی
تاخیر در مهارت های گفتاری
علاقه غیر معمولی به بعضی اشیا.نحوه ی بازی کردن آنها با این اشیاء نیز متفاوت است.
علاقه شدید به ثبات و عدم تغییر پذیری ، به گونه ای که با تغییر در برنامه ی روزانه ی خود عصبانی می شوند.
عدم تناسب مارت ها و توانمندی ها ، ممکن است در بعضی از مهارت ها توانمند باشد و در برخی دیگر ضعیف
واکنش شدید به بعضی از حواس پنجگانه ، بیش حسی یا کم حسی ( بینایی ، لمس ، چشایی ، بویایی یا شنوایی )
علاقه به کارهای تکراری و و تکرار بارها و بارها در بعضی از حرکات بدن
واکنش های شدید و غیر معمولی در بیان احساسات

خصوصیات مثبت کودکان اوتیسم:

ندرتا دروغ می گویند.
در لحظه زندگی می کنند.
خیلی کم دیگران را قضاوت می کنند.
دنبال کننده ی آزروها و خواسته های خود هستند.
زندگیشان به خواسته های دیگران محدود نمی باشد.
حافظه بسیار خوب

بازی درمانی کودکان اوتیسم

از قدرت بازی و تفریح برای کودکان در طیف اوتیسم و در جهت درمان کودکان اوتیسمی بهره مند شوید.در بازی درمانی همیشه به بک درمانگر حرفه ای برای هدایت نیاز نیست بلکه والدین و یا مراقبین کودک می توانند با کمی مربیگری برای بازی درمانی در خانه یا زمین بازی کوشش کنند.بازی درمانی کودکان اوتیسم شامل ارتباط با دیگران ،بیان خواسته ها،نوبت گرفتن،تفسیر اهداف و … می باشد.

بازی مستقیم و غیرمستقیم در بازی درمانی کودکان اوتیسم

بازی غیر مستقیم هیچگونه دستورالعملی ندارد و کودک آزاد تر است،اما بازی مستقیم دقیقا برعکس آن با دستورالعمل های خاص و از پیش تعیین شده می باشد و درمانگر کاملا جلسه بازی را کنترل می کند.معمولا اکثر بازی درمانی ها از هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم در جلسات خود استفاده می کنند.جلسات بازی درمانی روی نیاز های فردی کودک متمرکز است و پاسخگو بودن به آن نیاز ها طراحی شده است.بنابراین ممکن است رویکردها برای هر کودک متفاوت باشد.

Floor Time

floor time یک رویکرد بازی درمانی برای کودکان اوتیسم است. در این رویکرد از هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم برای بازی درمانی بهره می گیرند.بعضی اوقات این رویکرد ، دیگران را نیز درگیر بازی می کند یعنی کمک می کند تا کودک ، درمانگر و والدین باهم بازی کردن را تجربه کنند.

شش هدف اصلی طراحی جلسات floor time :

۱. درک دستورالعمل بازی یا اسباب بازی ها توسط کودک اوتیسم ، مثلا از کودک انتظار دارند توپ را به جای چرخاندن داخل دهان سر جایش قرار دهد.

۲. درگیر کردن درمانگر و والدین توسط کودک

۳. برقراری ارتباط دو طرفه

۴. اطلاع کودک از خواسته ها و نیازهای خود در بازی

۵.انجام دادن حرکاتی توسط کودک برای برقراری ارتباط ،بیان خواسته ها و نیازهایش

۶. کودک در هنگام ناراحتی ، خود را آرام می کند.

این اهداف طی جلسات متعدد و از طرق مختلف حاصل میشود.

گروه های بازی یکپارچه ( Integrated Play Groups )

رویکرد دیگر بازی درمانی کودکان اوتیسم گروه های بازی یکپارچه نام دارد که در آن کودکان اختلال طیف اوتیسم و کودکان معمول با هم ترکیب می شوند، بنابراین کودک اتیسم با مشاهده و دنبال کردن همسالان خود یاد می گیرد که چگونه بازی کند. بازی در این گروه ها (IPG ) باعث می شود به مرور کودک اوتیسم مهارت های اجتماعی خود را بهبود بخشد و همچنین شیوه ی معمولی استفاده از اسباب بازی هایش را یاد بگیرد.

Joint Attention Symbolic Play Engagement and Regulation

این رویکرد که به روش JASPER معروف است به کودک در بهبود مهارت های توجه مشترک کمک می کند.او در این روش بیشتر با دیگران صحبت می کند و شیوه بازی با اسباب بازی ها را وسعت می بخشد و بیشتر در گیر بازی می شود بنابراین علاوه بر بهبود مهارت های اجتماعی مهارت های جدیدی کسب می کند .

بازی پروژه The P.l.a.y. Progect

این نوع بازی درمانی تاکید بیشتری به درگیری والدین با متخصصان اوتیسم دارد.

بازی درمانی در خانه

شما می توانید با کمک گرفتن از برنامه های ویدئویی و کتاب های مختلف در زمینه ی بازی درمانی به راحتی مراحل بازی درمانی را در خانه با کودک خود انجام دهید.
فقط در بازی درمانی در خانه به موارد زیر دقت کنید :

۱. همیشه مجذوب کاری که فرزند شما انجام می دهد،بمانید

۲. در مورد آنچه کودک انجام می دهد اظهار نظر کنید ، حتی اگر او مکالمه را ادامه ندهد

۳. برای احساس راحتی و امنیت بیشتر کودک،با روش بازی با آینه و تقلید با کودک خود بازی کنید

۴. همه چیز را با توجه به شرایط کودک سطح بندی کنید

برای یک بازی درمانی موفقیت آمیز ابتدا باید قوانینی را مشخص کنید مثلا :قبل ازینکه صحبت کنی دستت را بالا بیار ،وقتی دیگران صحبت می کنند خوب گوش بده،نوبت را رعایت کن ،رابطه ی چشمی خوبی داشته باش و …
مورد بعدی که بازی درمانی را موفق می کند مشخص کردن موضوع برای هدایت بازی است .

حل مسئله به صورت گروهی

کودکان اوتیسم سعی میکنند به صورت مستقل مسئله را حل کنند و یا تلاش می کنند فرآیند حل مسئله را کنترل کنند پس حل مسئله به صورت گروهی و دسته جعی یکی از بخش های مهم بازی درمانی است .برای این تمرین می توان از بلوک بزرگ خانه سازی یا ساختن چیزهایی به صورت مشترک استفاده کرد.البته ارائه تصویر نهایی از محصولی که باید ساخته شود می تواند خیلی کمک کننده باشد .مثلا برای حل پازل تصویری از پازل حل شده ی موجود را برای راهنمایی به کودکان نشان دهید.به هر یک از اعضای گروه یک نقش اساسی در تکمیل فعالیت بدهید .